Zdrowie psychiczne jest powszechnym prawem człowieka - jest to hasło przewodnie tegorocznego Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego 2023. Inicjatorzy wydarzenia to Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Światowa Federacja Zdrowia Psychicznego, które zwracają tym samym szczególną uwagę na fakt, iż na całym świecie osoby cierpiące na choroby psychiczne w dalszym ciągu doświadczają naruszeń praw człowieka, jak wykluczanie z życia społecznego i dyskryminacja.
Czym jest zdrowie psychiczne?
Zgodnie z definicją WHO zdrowie psychiczne oznacza nie tylko brak zaburzeń czy choroby, ale także potencjał psychiczny człowieka, umożliwiający zaspokojenie własnych potrzeb, osiąganie sukcesów, czerpanie radości i satysfakcji z życia, sprzyjający nawiązywaniu i utrzymywaniu dobrych relacji z innymi ludźmi oraz aktywnemu udziałowi w życiu społecznym. Dobre zdrowie psychiczne ma kluczowe znaczenie dla naszego ogólnego zdrowia. Schorzenia psychiczne mają bowiem wpływ na zdrowie fizyczne, dobre samopoczucie, aktywność zawodową i relacje międzyludzkie.
Według WHO w ciągu najbliższych lat zaburzenia psychiczne będą jednym z głównych problemów zdrowotnych dotykających ludzkość.
Jedną z takich chorób natury psychicznej, która nie pozawala normalnie uczyć się, pracować, jeść, spać, jest, depresja.
Najczęstsze jej objawy to:
- przewlekły stan obniżenia nastroju,
- dominującym odczuciem jest smutek i przygnębienie,
- zaburzenia apetytu, nadmierne zajadanie się lub brak apetytu, brak odczuwania przyjemności,
- problemy ze snem,
- poczucie bezsilności, bezsensu życia,
- wahania nastrojów.
Jak możemy poprawić naszą kondycję psychiczną?
Aby zadbać o zdrowie psychiczne i zapobiegać depresji powinniśmy prowadzić zdrowy styl życia, a w szczególności: dbać o wypoczynek, wysypiać się regularnie, prowadzić aktywny tryb życia. Wysiłek fizyczny obniża poziom stresu i lęku oraz poprawia samopoczucie. Należy jednak mieć na uwadze, że nawet regularna aktywność fizyczna w przypadku wystąpienia choroby, nie jest w stanie zastąpić tradycyjnego leczenia farmakologicznego lub psychoterapii, lecz stanowi czynnik prewencyjny oraz wspomagający leczenie wielu zaburzeń związanych z funkcjonowaniem mózgu. Powinniśmy odżywiać się zdrowo - dieta i nawyki żywieniowe odgrywają znaczące role w prawidłowym funkcjonowaniu naszego układu nerwowego. W jadłospisach warto uwzględnić dania bogate w: witaminy z grupy B, witaminę D3, cynk, kwasy tłuszczowe omega-3, magnez czy selen. Istotne jest ograniczenie przetworzonej i niezdrowej żywności, fast foodów i słodyczy. Powinniśmy również podtrzymywać swoje kontakty z przyjaciółmi i znajomymi. W budowaniu kondycji psychicznej pomocni są inni ludzie, stanowiący nasze wsparcie społeczne, przy czym bardziej efektywne są więzi oparte na kontaktach osobistych a nie przy pomocy mediów społecznościowych. Spędzajmy czas z tymi, których lubimy, zapewnijmy sobie dobre relacje z innymi, bądźmy na bieżąco w kontakcie z najbliższymi.
Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Problemy ze zdrowiem psychicznym dotykają coraz większej liczby nastolatków i dzieci.
Jak rodzice i opiekunowie mogą uchronić dzieci przed zaburzeniami psychicznymi i depresją?:
Starajmy się słuchać dziecka i szanować jego zdanie, rozmawiajmy z dziećmi o problemach, o tym, co dzieje się w szkole oraz poza nią; obserwujmy i zwracajmy uwagę na wszelkie zmiany w aktywności dziecka; spędzajmy jak najwięcej czasu razem, pomagajmy organizować czas wolny, ograniczmy czas dziecka przed ekranem komputera, telefonu; pilnujmy prawidłowej higieny dnia - spania, aktywności fizycznej.
Gdzie szukać pomocy?
800 12 12 12 - dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Mogą dzwonić również osoby dorosłe, aby zgłosić problemy dzieci.
116 111 - telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę
800 12 00 02 - ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie Niebieska Linia
800 800 605 - infolinia Pomagamy Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Katarzyna Sobkiewicz
psycholog szkolny